Başparmak ulnar kollateral bağ yaralanması ( Kayakçı başparmağı) , başparmağın metakarpofalangeal (MCP) ekleminde meydana gelen bir tür yaralanmadır. MCP eklemi, başparmağımız ile elinizin geri kalan kısmı arasındaki eklemdir ve bu eklem başparmağın hareket kabiliyetini sağlar. Ulnar kollateral bağ ( UCL) ise bu eklemin stabilitesini sağlayan önemli bir bağdır .UCL, başparmağın normalden daha fazla dışa doğru hareket etmesini engelleyerek eklemi stabilize eder. Başparmağın aşırı açılması veya gerilmesi durumunda, bu bağda bir yırtılma meydana gelebilir. (Skier’s thumb veya Gamekeeper’s thumb)
Başparmakta meydana gelen UCL yaralanması genellikle abduksiyon (başparmağın vücuda doğru olan açıdan uzaklaştırılması) veya hiperekstensiyon (başparmağın geriye doğru aşırı bükülmesi) sonucu oluşur. Bu tür kuvvetler, başparmağa dışarıdan yapılan bir darbe veya bir nesne tutmaya çalışırken başparmağın aşırı zorlanması nedeniyle yaralanmaya yol açabilir. Kayak gibi kış sporlarında, futbol, basketbol ve diğer bazı sporlarda da bu tür yaralanmalar sıkça görülür. Bu yaralanmalar, başparmağın dışa doğru aşırı zorlanmasına neden olarak bağda hasara yol açar.
Başparmak bağ yaralanması ( Kayakçı Başparmağı) belirtileri nelerdir ?
Yaralanmanın başlıca belirtileri arasında başparmakta ağrı, şişlik ve kızarıklık bulunur. Ayrıca, başparmağın kavrama işlevinde bir zayıflık, özellikle başparmak ile işaret parmağı arasındaki tutuş güçsüzlüğü de bu yaralanmanın diğer belirtilerindendir. Yaralanma ilerledikçe, başparmağın MCP eklemindeki hareketlerde zorlanma ve fonksiyon kaybı görülebilir. Başparmak dışa doğru aşırı zorlanarak anormal şekilde açılabilir.
Bu tür bir yaralanmayı doğru şekilde değerlendirebilmek için fiziksel muayene önemlidir. Fiziksel muayene sırasında, başparmakta şişlik ve hassasiyetin yanı sıra, başparmağın dışa doğru zorlama hareketlerine karşı duyarlılık da gözlemlenir. Ayrıca, başparmak normalden fazla dışa dönebilir, bu da bağda bir yırtılma olduğunu gösterir. Tanıyı netleştirmek ve tedaviye yön vermek için radyolojik görüntüleme de kullanılır. Direkt röntgen filmi, başparmağın eklem pozisyonunu ve bazen de kırık parçaları gösterebilir. Eğer başparmakta bir kemik parçası kopmuşsa, bu durum UCL yaralanmasının şiddetini ve tedavi gereksinimlerini belirlemekte yardımcı olur. Ayrıca, manyetik rezonans görüntüleme (MRI) ile yırtığın tam yerini, kısmi mi yoksa tam yırtık olup olmadığını anlamak mümkün olur.
Eğer yaralanma kısmi bir yırtıkla sınırlıysa, tedavi genellikle başparmağın sabitlenmesi ve istirahatini sağlayan bir atel (splint) ile yapılır. Fizik tedavi, başparmağın hareket kabiliyetini geri kazandırmak için gereklidir. Fizyoterapi sürecinde, başparmağın kaslarını güçlendirmek ve hareketliliğini arttırmak için çeşitli egzersizler yapılır.
Kayakçı Başparmağı cerrahi tedavisi nasıl olur?
Ancak eğer yırtık tam bir yırtık ise veya kemik avülsiyonu (kemik kopması) söz konusuysa, cerrahi müdahale gerekebilir. Cerrahi müdahalede, başparmağın bağları ve varsa kırık kemik parçaları, uygun pozisyona getirilerek tespit edilir. Bu işlem genellikle aksiller blok anestezi altında yapılır, bu da hastanın kolunun uyuşturulmasını sağlar, ancak vücudun geri kalan kısmı etkilenmez.
Cerrahi tedavi sonrasında rehabilitasyon süreci, iyileşmeyi hızlandırmak ve başparmağın eski fonksiyonlarına kavuşmasını sağlamak için büyük önem taşır. Bu süreç, başparmağın hareketliliğini geri kazandırmak, kas gücünü artırmak ve eklem stabilitesini sağlamak amacıyla dikkatlice planlanmalıdır. Rehabilitasyon süreci genellikle dört ana aşamaya ayrılır: erken dönem, orta dönem, geç dönem ve son dönem.
İlk 4-6 Hafta
Cerrahi müdahale sonrasında ilk birkaç hafta boyunca başparmak sabitlenir ve eklem üzerindeki baskı en aza indirilir. Bu dönemde, başparmağın iyileşmesini engellemeyecek şekilde atelleme (splint) yapılır ve dinlenmeye odaklanılır. Fiziksel terapi bu aşamada genellikle minimum düzeyde tutulur, fakat parmak hareketliliğini teşvik etmek amacıyla bazı hafif egzersizler yapılabilir. Bu aşamanın amacı, bağın düzgün bir şekilde iyileşmesini sağlamak ve yaralanmaya yeniden neden olacak aşırı hareketi engellemektir.
(6-8.Hafta)
Bu dönemde, başparmağın iyileşmesi ilerledikçe, başparmak üzerindeki baskı azalabilir ve daha fazla hareket aralığına izin verilir. Fizik tedavi uzmanı tarafından hareket terapileri başlatılır. Başparmağın hafif esneme ve güçlendirme egzersizleri ile hareketliliği arttırılmaya çalışılır. Ancak bu dönemde aşırı zorlamalardan kaçınılmalıdır, çünkü bağın tam iyileşmesi için belirli bir süre daha gereklidir. Bu aşama, başparmağın fonksiyonunun yeniden kazandırılmasına yönelik ilk adımların atıldığı dönemdir.
8-12 Hafta
Başparmağın fonksiyonu bu dönemde daha belirgin şekilde iyileşir. Daha karmaşık egzersizler ve fonksiyonel aktiviteler rehabilitasyon programına dahil edilir. Direnç egzersizleri ile başparmak kasları güçlendirilir ve parmağın dayanıklılığı artırılır. Bu dönemde, başparmağın kavrama ve tutma işlevi üzerinde de çalışılır. Ayrıca başparmağın hareket kapasitesini artırmak için çeşitli aktiviteler yapılır, ancak aşırı zorlanmalardan kaçınılır.
Baş parmak bağ yaralanması nedeni ile opere edilen hastanın görüşleri
Baş parmak bağ yaralanması nedeni ile başvuran hastanın ameliyattan 1 sene sonraki görüşleri
